Барлығы жақсы, өмір өз кезегімен өтіп жатқандай көрінеді: таңертең жұмысқа барасың, кешке үйге қайтасың, демалыс күндері серуендейсің немесе достарыңмен кездесесің. Содан кейін бірте-бірте сіз күн сайын жұмыс қабілеттілігің бір жаққа кетіп жатқанын, күштер жоғалып, төсектен тұру қиындай түсетінін байқайсың.
Көп жағдайда бірінші кезекте жалқаулығың үшін өзіңді жазғырып, күш арқылы бәрін жасай бастағың келеді. Бірақ, бәлкім, мұндай жағдайдың себебі - үш градациясы бар шаршағандық болуы мүмкін. Ал дәл қайсысы - төменде талқылаймыз.
Қалжырау
Шаршаудың бірінші кезеңі, оны кез-келген адам бастан кешіруі мүмкін. Бұл дененің физикалық, психикалық, интеллектуалдық жүктемеге шамадан тыс уақытша қалыпты реакциясы. Бірнеше күн бойы күрделі есеппен жұмыс істедің, жаттығу залында қарқынды жаттығулар жасадың, сессияға қауыр режімде дайындалдың – енді күштердің қалай кеткенін, олардың орнына шаршау пайда болғанын сезе бастайсың. Енді мүлде жұмыс істегің, оқығың немесе жаттығу жасағың келмейді.
Мұндай жағдайларда қайтадан тың және сергек болу үшін сізге көп нәрсе қажет емес: ұйқыны қандыру немесе босаңсытатын нәрсемен айналысу - серуендеу, сурет салу немесе кітап оқу. Әдетте бірнеше күн демалғаннан кейін жағдай жақсарады, және жұмыс істеуге және жасауға қайтадан күш пайда болады.
Қорытынды: қалжырау – бұл кез келген артық жүктемелерге уақытша реакция. Оны емдеусіз оңай жеңуге болады – жүктемені төмендетіп, жай-күйді қадағалар отыру жеткілікті.
Қажу
Егер сіз бірінші кезеңді жіберіп алсаңыз және денеден демалуды сұрайтын қоңырауларды елемесеңіз, «жұмыс-отбасы-әуестену» шамадан тыс ырғақпен өмір сүруді жалғастырсаңыз, қажу пайда болуы мүмкін. Бұл физикалық түрде көрінетін шаршаудың өзіндік бір түрі – мысалы, оның салдарынан жұмыс қабілеттілігі жоғалады, үнемі ұйықтағың келеді, зейін қою жоғалады.
Бірақ қажудың басты айырмашылығы, бұл жерде эмоциялар туралы көбірек әңгіме болады және ол шамадан тыс жұмыс салдарынан емес, жұмыстағы немесе үйдегі үнемі күйзелістен туындайды.
Айталық, ұзақ уақыт бойы қызықты жобамен жұмыс істеп жатырң, жүз пайыз күшіңды жұмсайсың, үйде іс жүзінде түнемейсің, бірақ жоғарылауды басқа біреу алады. Әрине, бұл көңіліңді түсіреді, және бұл қалыпты нәрсе. Алайда, егер сіз бұл жағдайды уақытында жасамасаңыз, онда барлық эмоциялар мен сезімдер әлсірей бастағандай болады, сүйікті іс енді ұнамайды, тіпті хобби де рахат әкелмейді. Осының артынан физикалық көріністер пайда бола бастайды.
Қорытынды: қажу – бұл жұмыстағы немесе үйдегі созылмалы күйзелістен туындайтын синдром. Күштің жоғалуымен бірге эмоционалды көріністер де пайда болады – жаман көңіл-күй мен ашуланшақтықтан толық немқұрайлылыққа дейін. Сондықтан ағзаның көмек сұрап айқайлаған дабылдарын уақытында қадағалау маңызды. Сондай-ақ, психологпен байланысуға болады - ол проблемалардың себептерін түсінуге және жұмыс пен демалыс арасындағы тепе-теңдікті табуға көмектеседі.
Созылмалы шаршау
Егер күйзеліс пен ширығу сенімді серігіңізге айналса, онда шаршау жинақталады, ағза қалпына келіп үлгермейді – оған екі күн де, бір апталық демалыс та жетіспейді. Егер сіз мүлдем демалмасаңыз және өзіңізді жаңа істер мен уайымдармен жүктей берсеңіз, астения (созылмалы шаршау) пайда болуы мүмкін.
Ол, шамадан тыс жұмыс істеуден айырмашылығы, физикалық немесе ақыл-ой жүктемелерінің салдары болып табылмайды және толық қанды демалғаннан кейін де жоғалып кетпейді. Нәтижесінде созылмалы шаршау өнімділіктің төмендеуіне әкеледі - енді бұрын бір сағатта орындалатын жұмысты орындау үшін сіз бүкіл күнді дерлік жұмсауыңыз керек. Сонымен қатар ұйқымен проблемалар және эмоционалды бұзылулар пайда болады.
Кейде астения қандай да бір аурумен бірге пайда болады. Мысалы, тамақтан улану кезінде дене барлық ресурстарды қалпына келтіруге жұмсайды, ал оларды қалпына келтіру үшін күш мүлдем қалмады.
Өнімділіктің төмендеуі, көңіл-күйдің нашарлауы және энергияның жоғалуы қарапайым шаршаудың немесе ұйқының болмауының көрінісі, сондай-ақ диагноз қойылмаған немесе емделмеген аурудың, соның ішінде ауыр аурудың симптомы болуы мүмкін.
Бұл жағдайда сіз міндетті түрде маманға хабарласып, өзін-өзі емдеумен айналыспауыңыз керек. Дәрігер қажетті тексеруді жүргізеді, шаршаудың себебін анықтайды және қажет болған жағдайда емдеуді тағайындайды.
Қосымша арнайы препараттарды қабылдауға болады – бұған Милдронат ®250 жатады, жасушаішілік энергетикалық процестерді оңтайландырады және дененің күшін қалпына келтіруге ықпал етеді. Сонымен бірге ол жоғары жүктеме жағдайында:
Милдронат®250 препаратын қолданғаннан кейін дене физикалық және психикалық күйзелістерге төзімді болады.
