Қарапайым шаршау немесе астения

Ауыр күннен немесе күрделі жұмыстан кейінгі шаршау -  табиғи және толығымен қалыпты нәрсе, өйткені ағза энергияны жұмсай отырып, денені қалпына келтіруді қажет етеді. Тұрақты толыққанды белсенділік кезінде кешке қарай шаршау жағдайы - қалыпты, сондай-ақ  қалыпты жағдай – демалып, сергек ояну, ал демалыстан кейін көтерілу мен шабытты сезіні де қалыпты нәрсе.  Алайда, денені қалыпты қалпына келтіруден айыра отырып, шаршау ретінде сәтті бүркемеленген  бұзылулар да бар. Мұндай аурулардың тізімінде бірінші болып астения тұр. 

Астения деген не және оны қалай анықтауға болады 

Астения — көп жағдайда үнемі шаршау мен күш-қуаттың төмендеуіне ұқсайтын өте қауіпті психосоматикалық ауру. Кейде астенияның көріністері тұмаудың басталуына ұқсас - температура көтерілуі мүмкін, жарықтан қорқу сезімі жене күрт дыбыстарға сезімталдықтың пайда болуы, негізсіз ұйқышылдық және тәбеттің төмендеуі мүмкін. Бірақ вирустық инфекциядан айырмашылығы, белгілері ұзаққа сақталады, ал төсек режімі көмектеспейді.   

Астения жоғары алаңдаушылықпен, жүрек соғуының жиілігімен, тіпті орташа белсенділіктің кішігірім кезеңдерінен кейін де шаршаумен, кез-келген белсенді әрекеттер кезінде ентігумен, бас айналумен қатар жүруі мүмкін. Бір қызығы, әдеттегі талдаулар, терапевт пен кардиологтың тексеріп-қараулары адамның сау екенін және туындаған жағдайлардың физиологиялық негіздері жоқ екенін көрсетеді.  

Ауруды әдеттегі шаршаудан немесе инфекциядан ажыратуға көмектесетін астенияның маңызды белгілерінің бірі  -  демалу жеңілдік әкелмейді. Сүйікті істеріңізге деген қызығушылық жойылады, қозғалуға, оқуға, жұмыс істеуге, сөйлесуге деген ұмтылыс жоғалады. Астения көп жағдайда депрессиямен қатар жүреді, және тиісінше,  кешенді әдістермен емделеді: дәрілік терапия психотерапиямен үйлесімдікте болады, кейбір жағдайларда ауруханаға жатқызу көрсетіледі.  

Жай тұрақты шаршау  

Ауру болып табылатын және мамандардың бақылауымен емделетін астениядан айырмашылығы, әдеттегі шаршау демалу арқылы емделеді. Дегенмен, кейбір жағдайларда жай ғана ұйқыны қандыру жеткіліксіз. Мұндай жағдайлар жиі кездеседі:   

• нормаланбаған жұмыс кестесі кезінде; 
• тұрақты күйзеліс жағдайында жұмыс істеген кезде; 
• ауысымды жұмыс кезінде, әсіресе ұйқы режімі мен сергектену бұзылатын 1/3 және  12/48 кезінде; 

• тым жоғары жүктеме кезінде, мысалы, күнделікті жұмысқа кешкі бөлімдегі күндізгі оқу қосылғанда немесе балалармен қарым-қатынас жасау қажеттілігі, тұрмыстық қызмет көрсету; 
• демалыссыз және демалыс күндерінсіз ұзақ уақыт жұмыс кезінде; 
•  жеткіліксіз тамақтану кезінде. 

Мұндай жағдайлар астенияда әлі жоқ, бірақ үнемі қалжырау және демалыстың жоқтығы оның дамуына жағдайлар жасай бастайды. Сондықтан аурудың пайда болуының алдын алу үшін, үнемі шаршаумен күресу керек.  

Көмектесетін демалысты ұйымдастыру 

Шаршауды жеңілдету үшін адамға қарапайым, бірақ кепілдендірілген қол жетімді заттар қажет: ұйқы, сапалы тамақ, қалаған нәрсемен айналысу мүмкіндігі, біраз уақыт маңызды шешімдер қабылдамау құқығы, жауапкершіліктің бір бөлігін беру шарттары. Қарапайым сөзбен айтқанда, қажет:   

• ұйқы режімін реттеу; 
• тамақтану режімін жөнге келтіру және тамақтану рационын теңдестіру; 
• отбасы мүшелерінің арасында тұрмысты жүргізу жауапкершілігін бөлу; 
• жұмыс пен отбасымен байланысты емес жеке істерге уақыт бөлу; 

• маңызды мәселелерді шешудің орнына демалысты тұрақты ұйымдастыру және онда шынымен демалу. 

Өмір сүру режимін қайта құру және жүктеме мен демалысты барабар бөлуге көшу кезеңінде жүйке және жүрек-тамыр жүйелерін қолдау туралы қамқорлық жасау қажет. Мұндай жағдайлар үшін арнайы әзірленген арнайы препараттарды қабылдау жақсы нұсқа болып табылады.   

 
Өзіңіздің ағзаңызға және оның ресурстарына дұрыс көзқарас, шаршау  - нәтижелі жұмыстың табиғи салдары, ал күш-қуаттың артуы -  тапсырманы орындауға табиғи ынталандыру болып табылатын жағдайларды жасайды. Астениямен ауыратын науқастарда белсенділік пен релаксацияның үйлесімді қатынасына қол жеткізу кейде ұзақ жылдарға созылады. Тым қатты шаршап жүргендер үшін шынымен жұмыс пен демалудың салауатты ырғағын қалыптастыру үшін бірнеше апта жеткілікті.